از کجا می‏ آید این آوای دوست؟

از دو سال پیش برای نگارش «کتاب تاریخ هشتگرد» جست و جوی گسترده ای را در منابع مکتوب آغاز کرده ام. در صفحه 369جلد دوم کتاب «مردان موسیقی سنّتی و نوین ایران» نوشته حبیب الله نصیری فرد، به سرگذشت و آثار «استاد ابراهیم قنبری مهر» مبتکر و سازنده سرشناس سازهای ایرانی و غیر ایرانی برخوردم که در آن به سکونتش در شهر هشتگرد اشاره شده است.

استاد نصیری فرد (متولد 1314) نویسنده و پژوهشگر تاریخ موسیقی ایران، در این باره نوشته است: «ساعت 7بامداد یکى از روزهاى گرم تابستان 1370 نگارنده به اتفاق آقایان عباس شاپورى، حشمت‏الله جودکى، یحیى سپنجى، على خادم، محمود محرمخانى، هشترودى از تهران براى دیدار استاد ابراهیم قنبرى عازم هشتگرد شدیم، پس از طى مسافت بین تهران - کرج، به منزل مهیار فیروزبخت هنرمند خوب و آهنگساز با استعداد رسیدیم و ایشان هم به جمع ما پیوست و همگى ساعت 3 بعد از ظهر به منزل استاد قنبرى در هشتگرد رسیدیم. استاد قنبرى با رویى خوش و دوست‏ داشتنى ما را پذیرا شدند و با توجه به این که در ساعت استراحت ایشان به آنجا رفته بودیم ولى اثرى از ناخرسندى در چهره‏ مردانه و رفتار مهربانش دیده نمى‏شد. به هر حال به منزل استاد قنبرى و در محضرش رسیده بودیم، منزلى که از همه‏ زرق و برق‏ها، دور و پر از صفا و صمیمیت بود، بلى! استادى که از اول جوانى اسیر کشش‏ها و فریبندگى و ظواهر دنیا نگشته و همیشه به آن پشت نهاده و به آن بى‏اعتنا بوده و اگر مى‏خواست یا اکنون هم بخواهد، هیچگاه از دسترسش دور نمى‏باشد، ولى وى انسانى است شریف، هنرمند، صنعتکار که هر سازى بخصوص ویولن که از زیر پنجه‏هاى هنرآفرین او بیرون آید نه در ایران بلکه در سراسر جهان بخصوص ممالک اروپایى که خود سازنده‏ این ساز و مربوط به خود آنان مى‏باشند معروفیت خاص دارد و در اغلب ممالک جهان از وى دعوت به همکارى شده ولى وى ثانیه ‏اى زندگى در ایران را به صدها سال زندگى در آن کشورها ترجیح مى‏دهد...»

به نظر می رسد استاد قنبری مهر پس از بازنشستگی و با آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، به مدت ده سال در شهر هشتگرد در انزوا و سکوت زندگی کرده است.در دو سال اخیر، تلاش کردم که از طریق فعالان فرهنگی و هنری، ارتباطی با جناب استاد بگیرم تا خاطرات سکونتش در مرکز شهرستان ساوجبلاغ را ثبت کنم. عجیب آنکه از چند تن از فعالان فرهنگی و هنری استان البرز و شهر هشتگرد نام و نشانی استاد را جویا شدم؛ تقریباً همگی اظهار بی اطلاعی می‌کردند.

متأسفانه صبح روز جمعه 21امرداد 1401با مطالعه خبر سوگناک خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، مطلع شدم استاد در شامگاه پنج‌ شنبه 20 امرداد 1401در 94سالگی درگذشته است. کامم به شدت تلخ شد اولاً از کوچ این سرمایه قیمتی هنر موسیقی ایران بزرگ؛ ثانیاً از عدم ثبت خاطرات ارزشمند استاد از زندگی اش در شهر هشتگرد. به قول قیصر امین پور، «ناگهان چقدر زود، دیر می شود...»

شادروان استاد ابراهیم قنبری مهر متولد 1307در شهر تهران است. نوازندگی ویولن و نت نویسی را نزد شادروان استاد ابوالحسن صبا (درگذشت 1336) فراگرفت. با پیشنهاد استادش به ساخت ویولون پرداخت و در سال 1334کارگاه سازسازی اش را با دریافت مجوز از وزارت فرهنگ و هنر تأسیس کرد. می گویند پیش از فراگیری موسیقی، به نجاری و مبل سازی مشغول بود. تغییرات نوآورانه و اصلاحی در سازهای سه تار، تار، گیتار، سنتور، قانون، کمانچه و بربط به نام او در تاریخ موسیقی ایران ثبت شده است. شیوه هنری تزیین سازها با بهره‌گیری از تلفیق ورق برنج و چوب های زینتی هم با عنوان «مِهرکاری» به نام استاد قنبری «مِهر» ثبت شده است.

درود می فرستیم به روان این استاد گرامی و افتخار می کنیم که حدود ده سال هوای هشتگرد در البرز، عطر نفس های او را درک کرده است.  

خشک سیمی، خشک چوبی، خشک پوست
از کجا می‏ آید این آوای دوست؟

 - نشر نخست این یادداشت در: حسین عسکری، «جست و جوی شادروان استاد ابراهیم قنبری مهر در هشتگرد»، روزنامه پیام آشنا، شماره 2118، یک شنبه 30 امرداد 1401، صفحه 5.

یادداشت فوق در وب سایت روزنامه پیام آشنا